Zimbabwe grenst aan Zambia, Botswana, Zuid-Afrika en Mozambique. Oude rotstekeningen laten zien dat er al duizenden jaren mensen wonen in het gebied. Rond 1400-1450 was er een groot rijk, met als hoofdstad en handelscentrum Groot-Zimbabwe. Er werd onder andere gehandeld in goud, ivoor, koper, textiel en glas. Vroege ontdekkingsreizigers schrijven over een prachtige stad. Helaas zijn de ruïnes in de loop der tijd stelselmatig geplunderd en weten we maar weinig over de geschiedenis van het ooit welvarende rijk.
De British South Africa Company, onder de leiding van Cecil Rhodes, begon in 1888 met de ontginning van kostbare grondstoffen in het huidige Zimbabwe en Zambia. Rhodes noemde het gebied naar zichzelf: Rhodesië. Het was het begin van de kolonisatie. In 1889 kreeg Rhodes' firma (BSAC) van de Britse regering de machtiging om het land ook effectief te besturen en de buitenlandse pioniers begonnen ook het land te bewerken. De lokale bevolking en de pioniers leefden strikt gescheiden. Twee opstanden werden neergeslagen. Tegenwoordig worden ze als de eerste 'chimurenga' of bevrijdingsoorlog herdacht.
Rhodesië
In het zuidelijk deel van Rhodesië hadden zich van het begin af aan de meeste blanke kolonisten gevestigd, vooral plantagehouders die een steeds groter deel van de grond opeisten. Dit deel kreeg in 1923 een grote mate van zelfbestuur, waar de chiefs zitting hadden in de Senaat en een stem voor hun stammen. Zo werd het huidige Zimbabwe gevormd, een zelf-regerende Britse kolonie met als naam Zuid-Rhodesië. De blanke kolonisten behielden wel het recht om zelf over alle binnenlandse aangelegenheden te beslissen. De "Land Apportionment Act" van 1931 deelde Rhodesië op in 'inheems' gebied (37 procent van het land) en 'Europees' gebied. Later werd het land 50/50 verdeeld.
Centraal-Afrikaanse Federatie
In 1953 voegden de Britten Zuid- en Noord-Rhodesië samen met Nyasaland, het huidige Malawi. Deze federatie, ook wel de Centraal-Afrikaanse Federatie genoemd, werd gedomineerd door Zuid-Rhodesië. Groeiend Afrikaans nationalisme en algemene ontevredenheid zorgde ervoor dat de Britten de federatie in 1963 weer ophieven en de federatie viel uiteen in drie kolonies: Nyasaland (nu Malawi), Zuid-Rhodesië (nu Zimbabwe) en Noord-Rhodesië (nu Zambia).
Lange burgeroorlog
Zambia en Malawi werden zelfstandig en er werden zwarte Afrikaanse meerderheidsregeringen gevormd. In Zuid-Rhodesië kwam de macht in handen van een blanke minderheidsregering onder leiding van Ian Smith. Deze riep in 1965 de onafhankelijkheid uit, maar zowel internationaal als in het land zelf was veel weerstand tegen het regime en er brak een burgeroorlog uit. Een van de leiders van de opstand, Robert Mugabe, zat tien jaar gevangen. In 1979 werden vrije verkiezingen gehouden en trad een zwarte meerderheidsregering aan. De zwarte bisschop Muzorewa werd president, maar zijn regering werd niet erkend, ook niet in eigen land en de burgeroorlog woedde voort, met veel geweld tegen de bevolking. Uiteindelijk nodigde de Britse regering de strijdende partijen uit voor overleg onder leiding van Lord Carrington. In december 1979 tekenden de delegaties het Lancaster House Agreement, waarmee de burgeroorlog eindigde. Nieuwe verkiezingen brachten in 1980 Robert Mugabe aan de macht en Rhodesië werd Zimbabwe.
Het tijdperk Mugabe
Mugabe voerde aanvankelijk een gematigd beleid, maar langzaam maar zeker veranderde dat en in 1987 riep hij zichzelf uit tot president. Het overgrote deel van de bevolking leefde in armoede en profiteerde niet van de nieuwe grondwet en de onafhankelijkheid van het land. Om zijn positie te versterken, introduceerde Mugabe in 2000 een groot landhervormingsprogramma. De blanke boeren werden met geweld onteigend en het land en de boerderijen werden overgedragen aan de zwarte bevolking. Tenminste: als ze bij Mugabe hoorden. Onkunde, gebrek aan investeringen en aanhoudende droogte zorgden ervoor dat de agrarische sector instortte en de voormalige graanschuur van Afrika raakte leeg en dor. Er ontstond hongersnood en het vee én de wilde dieren uit de wildparken werden opgegeten. Ook de toeristenindustrie - een belangrijke inkomstenbron - stortte in en het land raakte aan de afgrond met een werkeloosheid van 94% en de hoogste cijfers ter wereld voor inflatie en economische krimp.
Helft van bevolking ondervoed
In 2008 waren er verkiezingen en ondanks fraude, intimidatie en andere ongeregeldheden, won Morgan Tsvangirai van Mugabe. Mugabe dwong een tweede verkiezingsronde af en een periode van zwaar geweld en intimidatie zorgde ervoor dat Tsvangirai naar de Nederlandse ambassade vluchtte en zich uit de verkiezingen terugtrok. Hierdoor konden mensen alleen nog op Mugabe stemmen.
De helft van de bevolking was ondervoed, er was schreeuwend gebrek aan schoon drinkwater en er brak bijvoorbeeld een cholera-epidemie uit. In 2017 namen militairen de macht over en werd Mugabe afgezet.
Positie van vrouwen is kwetsbaar
De meeste plattelandsgemeenschappen hebben traditionele leiderschapsstructuren, waarbij de mannen alle zeggenschap hebben en de vrouwen economisch afhankelijk zijn. De positie van vrouwen en meisjes is daardoor kwetsbaar. Zo heeft één op de drie vrouwen in Zimbabwe tussen de 15 en 49 wel eens te maken gehad met fysiek geweld en ongeveer een kwart van de vrouwen ouder dan 15 heeft wel eens te maken gehad met seksueel geweld. Vrouwen hebben maar beperkt beschikking over grond. Dat beperkt hun mogelijkheden geld te verdienen én beïnvloedt hun sociale status. Door opleiding en training is er desondanks toch een gestage toename van vrouwen die deelnemen aan initiatieven om de voedsel- en inkomenszekerheid van families te verbeteren.
