Nu een paar dagen na het overlijden en de uitvaart van paus Franciscus is het goed om stil te staan bij wat zijn twaalfjarige pontificaat heeft betekend. Een pontificaat dat gekenmerkt werd door eenvoud, nabijheid en een radicale keuze voor gerechtigheid. Zijn woorden en daden hebben wereldwijd diepe indruk gemaakt – en raken ook rechtstreeks het hart van het werk dat Vastenactie iedere dag probeert te doen.
Wees nabij aan wie kwetsbaar is
In de Netflix-documentaire “A Man of His Word” (aanrader!) wordt duidelijk hoe paus Franciscus steeds weer de kern opzoekt. Geen grootse toespraken of ingewikkelde theologie, maar een eenvoudige, heldere boodschap: wees nabij aan wie kwetsbaar is, leef in verbondenheid met de schepping, kies voor barmhartigheid boven oordeel. In zijn manier van spreken en handelen werd de opdracht tastbaar die ons vanuit het evangelie wordt aangereikt.
Hoe vaak heeft zijn voorbeeld weerklank gevonden in het werk van de partners wereldwijd die Vastenactie steunt? Bij projecten waarin lokale gemeenschappen zelf de kracht vinden om verandering te brengen. In campagnes waarin mensen hier bewust worden gemaakt van de noden van mensen ver weg – en tegelijkertijd van de verbondenheid die ons allen samenhoudt.
Vanaf het begin plaatste paus Franciscus de armen in het centrum van zijn pontificaat. Zijn keuze voor de naam 'Franciscus' was een belofte: trouw aan eenvoud, zorg voor de aarde, liefde voor de minsten. Wie naar de wereld kijkt door de ogen van deze paus, ziet een wereld waarin niemand over het hoofd mag worden gezien. Die blik is ook de blik waarmee Vastenactie wil werken. Elk project dat we steunen, maar ook elke donatie die we doorgeven, is een manier om te zeggen: "Jij doet ertoe".
Cultuur van ontmoeting
Een ander krachtig beeld dat blijft hangen, is dat van de ‘cultuur van ontmoeting’. Franciscus sprak er vaak over en leefde het zelf voor: bruggen bouwen in plaats van muren. Luisteren in plaats van oordelen. Ontmoeten in plaats van voorbijlopen. Want echte verandering begint niet met cijfers en doelen, maar met gezichten, verhalen en relaties.
Zorg voor de aarde: Laudato Si'
En dan is er zijn oproep tot zorg voor de aarde. In Laudato Si’ klinkt een profetische stem: een wereld die haar aarde uitput en haar armen vergeet, verliest zichzelf. Het werk dat Vastenactie samen met haar partners wereldwijd doet – op het gebied van duurzame landbouw, waterbeheer, herbebossing – is een kleine, maar wezenlijke manier om die boodschap serieus te nemen.
Misschien is het meest bijzondere aan paus Franciscus wel zijn nabijheid. De beelden van zijn bezoeken aan vluchtelingenkampen, gevangenissen en ziekenhuizen spreken boekdelen. Niet hoogverheven, maar juist in de diepte van menselijk lijden zocht hij naar tekenen van hoop. Zijn leven getuigde van de overtuiging dat God te vinden is waar mensen elkaar in liefde ontmoeten.
Bij Vastenactie willen we dat inzicht handen en voeten geven. Niet als grootse gebaren, maar als een stil verlangen naar solidariteit en betrokkenheid. Hier in ons land in parochies, in lokale gemeenschappen wereldwijd, overal waar mensen samenkomen om te werken aan gerechtigheid, duurzaamheid en menselijke waardigheid.
Twaalf jaar paus Franciscus laat een spoor van hoop na. Zijn woorden blijven een opdracht: blijf zoeken naar verbondenheid, blijf opkomen voor wie geen stem heeft, blijf de aarde koesteren als een kostbaar geschenk.
Zijn nalatenschap nodigt uit om vol vertrouwen verder te bouwen aan een wereld waarin niemand wordt vergeten en waarin de kleine daden van liefde groot verschil maken.
Marc Bollerman
directeur Vastenactie
Foto: Ágatha Depiné
